Even van de wereld in Kloster Bentlage

De laatste monnik blies in 1803 de kaarsen van de abdij uit, het kuuroord is opgeheven. Maar aan weldadigheid nog altijd geen gebrek in het ongeschonden landschap rondom Kloster Bentlage bij Rheine. Dankzij kunst, kerkschatten en sprookjes, met ook nog een snufje zout.

Een vroege herfststorm laat zich gelden, maar de parkeerplaats bij de ingang van het Salinenpark Kloster Bentlage staat vol. Wandelaars en fietsers trotseren de onstuimigheid. Misschien vertrouwen ze op de beschermende en helende functie die van oudsher aan dit gebied wordt toegeschreven.

Mede dankzij het zout in de bodem. Zo royaal was die bodemschat, dat de zoutziederij de dankbare naam Saline Gottesgabe kreeg: Godsgeschenk. Het gradeerwerk is nu het imposante middelpunt van een weelderig park, maar laat ook zien dat de zoutwinning hier ooit een industrie was. De installatie maakte het zieden eenvoudiger en dus rendabeler.

Nu kun je bij de ‘muur’ van sleedoorn, waarlangs eindeloos water stroomt, de zilte lucht opsnuiven. Ik adem diep in maar voel vooral de druppels die rondwaaien. Als ‘inhalatorium’ is het gradeerwerk in feite een light versie van het kuuroord dat eind negentiende eeuw tot ontwikkeling kwam. In 1975 werd het opgeheven, maar het kuurpark doet zijn naam nog in volle glorie eer aan.

Achter de liefdevol gerestaureerde gebouwen van de saline begint het pad dat de zoutziederij met het klooster verbindt. De kruisheren waren vanaf 1437 de eersten die serieus werk maakten van het zout in de bodem, voor eigen gebruik en bescheiden handel om de gebouwen te kunnen onderhouden. Bijna vier eeuwen later kwamen die in handen van de wereldlijke macht. Een adellijke familie liet het complex ombouwen tot kasteel.

Voor wie het wil voelen heeft de Schlossweg, met fijne doorkijkjes op het rustieke landschap, niettemin haar spirituele karakter behouden. De eik en linde bij het poortgebouw schijnen symbool te staan voor Adam en Eva. Ik ben vooral blij dat ik de entree zonder kleerscheuren heb bereikt. Aan de vroege kant, het klooster is nog niet open, “maar met dit weer laten we geen mensen buiten staan”, verwelkomt de baliemedewerkster mij, geheel in de geest van de broeders. In alle rust dwaal ik door de zalen met wisseltentoonstellingen. Keramiek, sieraden en collages in de salons beneden, fotografie onder de hanenbalken.

Boven stuit ik ook op de intrigerende bibliotheek van het Europese Sprookjesgenootschap dat hier sinds 1956 huist. Wat hier op de planken staat reikt ver. Van het complete werk van de gebroeders Grimm en IJslandse sprookjes tot en met wetenschappelijk onderzoek naar man-vrouwverhoudingen in het genre. Naast een spinnewiel bestudeert een bezoekster literatuur over  Vrouw Holle.

In het museum beneden krijg je een beeld van het kloosterleven. Portretten van prominente broeders, onder wie de laatste prior, geven de orde een gezicht. En de kapel mag zijn gesloopt, van het interieur zijn veel schatten bewaard gebleven. Maar het absolute hoogtepunt zijn twee relikwieëntuinen. Zodra je ogen aan het donker zijn gewend dringt de rijkdom van deze laatmiddeleeuwse altaarstukken – uniek in het hele Duitse taalgebied – zich geleidelijk aan je op. Het is ontzagwekkend en aandoenlijk tegelijk, hoe ontelbare relikwieën met kostbare materialen en hoogstaande huisvlijt tot religieuze landschappen zijn gesmeed.

Een verdieping hoger keer je weer even terug naar het alledaagse kloosterleven, notabene dankzij de kunst. Waar broeders hun slaapvertrekken hadden hangen nu grote namen uit de moderne Westfaalse schilderkunst. Een eregalerij met August Macke, Otto Modersohn, Wilhelm Morgner en anderen. In de kloostercellen, met het roodwitte ordekruis nog op de deur, krijgt hun werk extra lading.

Buiten is de zon gaan schijnen. De verzameling sculpturen die in de loop der jaren rondom het klooster is ontstaan lonkt. Met de ‘skyboxen’ van de Nederlandse kunstenaar Rob Sweere als recente aanwinst. Ik klauter in het langwerpige uitkijk-object, leun achterover en bevind me ineens in hoger sferen.  Het zwerk jaagt voort, al klinkt de wind nu gedempt. Even van de wereld. Bentlage, gevat in één kunstwerk.

Kloster Bentlage biedt een scala aan activiteiten voor actieve en passieve kunstliefhebbers. Je kunt zelfs blijven slapen: het poortgebouw biedtbed and breakfast in stijl. In het museumcafé (met tuinterras) is de high tea populair maar je kunt je er ook aan een rustikale Westfaalse Vesperplatte zetten.

Pinnen kan niet overal. Neem (ook) contant geld mee.

Voor gezinnen zijn de familiezondagen in de zoutziederij een aanrader. Na afloop mag je je eigen zout mee naar huis nemen. Op 8 oktober is de eerstvolgende editie. En: naast het Salinenpark zit de Naturzoo, de dierentuin van Rheine.

In Rheine zelf is de Emsgalerie een attractie. Een gloednieuw overdekt winkelcentrum, spectaculair gedecoreerd door kunstenaar Margriet Smulders, bekend van haar werk in de Rotterdamse Markthal.